30 jaar later: sporen van de DDR-grens

De val van de Berlijnse Muur, op 9 november 30 jaar geleden, luidde het einde in van de opsplitsing tussen West-Duitsland en de oostelijke DDR. Wat blijft er vandaag nog over van de grens?

3 november 2019

IJzeren omheiningen, wachttorens, grensposten en bakstenen muren maakten de 1.400 kilometer lange grens tussen West-Duitsland en de DDR ondoordringbaar. Na de val van Berlijnse Muur zakte de grensverdediging als een kaartenhuisje in elkaar.

Wij gingen op zoek naar 9 plaatsen waar je nog sporen terugvindt van de grens en reizen van west naar oost, dwars door de voormalige grenslijnen, naar het middelpunt van de Koude Oorlog: Berlijn.

1) IJzeren Gordijn in de Harz

Via een omweg langs het Harz-gebergte kom je een eerste keer de grens tegen tussen West-Duitsland en de DDR.

In het dorpje Sorge zie je te midden van de bossen de sporen van het IJzeren Gordijn en een wachttoren.

Waar? Parkeer op het einde van de Eberbachstraße (Sorge), Duitsland, de laatste 1,5 kilometer doe je te voet.
GPS: 51.6940030° 10.6724350°

2) De grootste grensovergang naar de DDR

Wie via de Bundesautobahn A2 vanuit het Westen de transitroute naar Berlijn of andere Oost-Duitse steden wou nemen, passeerde langs een 35 hectare grote controlepost.

Honderden Oost-Duitse ambtenaren voelden reizigers hier aan de tand en controleerden hun auto's, paspoorten en bagage.

Waar? Langs de A2 ter hoogte van Helmstedt-Marienborn
GPS: 52.2148570° 11.0839190°

3) Grensdorp Hötensleben

Dichtbij de grenspost ligt het dorpje Hötensleben.

Hier metselde het DDR-regime in de jaren '50 een muur om het dorp af te grendelen van West-Duitsland. In 1990 werden de versterkingen beschermd als monument.

Waar? Ruime parking op het einde van de Schöninger Strasse (Hötensleben, Duitsland)
GPS: 52.1218440° 11.0129980°

4) Verlaten grensgebied

Aan de rand van Berlijn doorkruis je het verlaten grensgebied Dreilinden-Drewitz.

Langs de A115-snelweg verwelkomde een Russische tank bovenop deze sokkel de bezoekers. De tank is weg, net als de grenscontrolepost Dreilinden. Via deze weg reed je vanuit de DDR West-Berlijn binnen langs het Checkpoint Bravo.

Waar? Checkpoint Bravo Dreilinden
GPS: 52.416324° 13.196973°

5) Bernauer Strasse

De checkpoint voert ons naar het hart van Berlijn, de Bernauer Strasse, waar de relicten van de muur zijn uitgegroeid tot een kilometerslang herdenkingsmonument.

De muurresten beginnen aan het (voormalige spook)station Nordbahnhof en lopen door tot aan het Mauerpark. Ook aan East Side Gallery en Topographie des Terrors bleven stukken muur overeind.

6) Bedreigde wachttoren

Dicht bij Postdamer Platz, tot 30 jaar geleden een niemandsland, verschuilt zich nog een wachttoren tussen de wolkenkrabbers.

Het is een van de weinige resterende wachttorens van de eerste generatie. In 2020 zou de toren plaats moeten ruimen voor een nieuwe bouwwerf.

Waar? Erna-Berger-Straße (Berlijn)
GPS: 52.508541° 13.379665°

7) Vergeten stukken muur

De Berlijnse Muur was ruim 45 kilometer lang en maakte van West-Berlijn een eiland binnen de DDR. Geen wonder dus dat er af en toe nog een stukje muur herontdekt wordt.

Zoals in de Ida-von-Arnim-Straße. Jarenlang lag een 40 meter lange reep binnenmuur begraven onder struiken en bomen, tot het terrein werd omgeploegd voor de aanleg van het "Südpanke Park".

Waar? U-Bahnhof Schwartzkopffstraße
GPS: 52.535921° 13.374039°

Bij het S-Bahnstation Schönholz stootte amateurhistoricus Christian Bormann begin 2018 op een 80 meter lange, bakstenen muur. Het zou een van de enige restanten zijn van de Muur uit 1961.

Waar? S-Bahnhof Schönholz
GPS: 52.571793° 13.381465°

8) Grens aan de Oostzee

Trek je noordelijker, richting Oostzee, dan vind je nog meer grensresten terug.

De gemeente Schlagsdorf ligt op een boogscheut van Lübeck en werd doormidden gekliefd door de grens. Verschillende huizen en boerderijen moesten wijken. Een reconstructie van de grens, met een wachttoren en delen van het IJzeren Gordijn, getuigen van de scheiding.

Waar? Neubauernweg 1, Schlagsdorf
GPS: 53.7250030° 10.8239540°

9) Verlaten wachttorens

Het Duitse Dassow was de meest noordwestelijke gemeente van de voormalige DDR.

Ook hier hielden wachtposten een oogje in het zeil. Twee wachttorens bleven overeind na de val van de DDR.

Waar? Langs de Bundesstraße 105, Dassow
GPS: 53.9023150° 10.9463710°

Wil je het verlaten grensgebied Dreilinden-Drewitz tot in detail verkennen, rondstappen in de verboden grenszone langs de Spree of DDR-relicten in Berlijn ontdekken? Download dan het e-book Verborgen Berlijn op je Kindle app en ontdek meer dan 50 must-sees.

DDR-grenzen